Έλκη Ποδιών

Τι είναι τα Έλκη ποδιών

Ως έλκη των ποδιών ορίζονται οι ανοικτές πληγές στα πόδια. Μπορεί να εμφανιστούν έπειτα από κάποιον τραυματισμό στη γάμπα ή το πόδι, ο οποίος προκαλεί σχίσιμο στο δέρμα. Ωστόσο, αν ο οργανισμός υποφέρει από κάποιο υποκείμενο πρόβλημα, δεν επέρχεται η επούλωση της περιοχής του σχισίματος. Αντιθέτως, η πληγή ενδέχεται ακόμη και να αυξηθεί σε μέγεθος, με αποτέλεσμα να μολυνθεί και να δημιουργηθεί ένα χρόνιο ή άτονο έλκος.

Ένα έλκος μπορεί να χαρακτηρίζεται ως μία ρηχή κόκκινη πληγή που εντοπίζεται μόνο στην επιφάνεια του δέρματος, δεν αποκλείεται, όμως, να είναι και πολύ βαθύ. Ένα βαθύ έλκος μπορεί να εξαπλωθεί στους τένοντες, στα οστά και να επηρεάσει κι άλλες δομές του σώματος.

Ενδεχόμενες επιπλοκές Έλκους

Σε περίπτωση που ένα έλκος υποστεί μόλυνση και δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, δύναται να εξελιχθεί σε απόστημα, σε λοίμωξη του δέρματος, του υποκείμενου λίπους και των οστών, ακόμη και σε γάγγραινα.

Σε ποιους εμφανίζονται συχνότερα τα Έλκη των ποδιών

Τα έλκη των κάτω μελών επηρεάζουν συχνότερα τους ηλικιωμένους και τους πάσχοντες από διαβήτη. Σε ασθενείς με διαβήτη, μάλιστα, οι πιο σοβαρές λοιμώξεις ποδιού, που απαιτούν ακρωτηριασμό μέρους των δαχτύλων ή της κνήμης, ξεκινούν από έλκος ποδιού.

Επίσης, τα άτομα που διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης ελκών στα πόδια είναι αυτά που παρουσιάζουν προβλήματα υγείας, όπως περιφερική νευροπάθεια, ανωμαλίες στα οστά ή τους μυς των ποδιών, αθηροσκλήρυνση και φαινόμενο Raynaud.

Συμπτώματα Έλκους ποδιών

Τα έλκη των ποδιών έχουν την όψη μίας κόκκινης στρογγυλής πληγής στο δέρμα. Τα περισσότερα εντοπίζονται στην πλευρά ή στο κάτω μέρος του ποδιού πέριξ του αστραγάλου ή στην κορυφή και στην άκρη ενός δακτύλου και συνήθως η πληγή περιβάλλεται από σκληρό δέρμα.

Μερικές φορές, παράγονται δύσοσμα υγρά από κάποια άτονα έλκη κνημών. Η κατάσταση αυτή ευνοεί την εξάπλωση των βακτηρίων, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος  λοίμωξης του δέρματος και του υποδόριου λίπους.

Κλινικά χαρακτηριστικά Φλεβικών Ελκών

Τα φλεβικά έλκη αποτελούν την πιο συχνή μορφή ελκών και αναπτύσσονται κυρίως στην εσωτερική πλευρά της κνήμης λίγο πιο πάνω από τον αστράγαλο, όπου η φλεβική πίεση είναι μέγιστη και παρατηρούνται μεγάλες διατιτρώσες φλέβες. Μπορεί να προκληθεί πρήξιμο στην κνήμη και ευαισθησία κατά το άγγιγμα. Παρατηρείται, μάλιστα, έντονη φαγούρα και ξηροδερμία γύρω από την προσβληθείσα περιοχή.

Το δέρμα μπορεί να αποκτήσει μία κοκκινωπή ή σκούρα καφέ υπέρχρωση και περιοχές με λευκή ατροφία, ενώ προκαλείται και λιποδερματοσκλήρυνση. Η λιποδερματοσκλήρυνση αποτελεί μία κατάσταση κατά την οποία προκύπτει ίνωση στο δέρμα και στο υποδόριο λίπος, ως συνέπεια της χρόνιας φλεβικής στάσης. Μερικά φλεβικά έλκη χαρακτηρίζονται από έντονο πόνο, ειδικότερα σε περιπτώσεις ανάπτυξης λοίμωξης στους γύρω ιστούς.

Κλινικά χαρακτηριστικά Αρτηριακών Ελκών

Τα αρτηριακά έλκη εμφανίζονται συνήθως στο κατώτερο τμήμα της κνήμης και το πόδι. Το πόδι είναι συχνά κρύο και αναλόγως της θέσης στην οποία εντοπίζεται, μπορεί να χαρακτηρίζεται από λευκή ή κόκκινη-ιώδη, γυαλιστερή εμφάνιση. Στο αριστερό κάτω άκρο, μάλιστα, παρατηρείται κρίσιμη ισχαιμία με γαγγραινώδεις αλλοιώσεις.

Τα αρτηριακά έλκη συνήθως προκαλούν έντονο πόνο και ταλαιπωρούν τα άτομα, ειδικότερα τις βραδινές ώρες. Αρκετές φορές, ο πόνος υποχωρεί, όταν τα πόδια είναι τοποθετημένα σε χαμηλότερη θέση από το σώμα.

Αιτίες εμφάνισης

Φλεβικά έλκη

Κάθε φορά που κινούνται οι μύες της γάμπας ενισχύουν την άντληση αίματος προς την καρδιά, ενώ κάποιες βαλβίδες εμποδίζουν το αίμα να γυρίσει προς τα πίσω. Αν υπάρξει κάποια δυσλειτουργία αυτών των βαλβίδων, το αίμα ρέει προς τα πίσω και αυξάνει την πίεση στις φλέβες. Το γεγονός αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του μεσοκυττάριου υγρού, με αποτέλεσμα να προκληθεί οίδημα και πάχυνση και αλλοίωση του δέρματος.

Αρτηριακά ή Ισχαιμικά έλκη

Οι αρτηρίες των κάτω μελών μεταφέρουν το αίμα στις γάμπες και τα πόδια. Αν παρατηρηθεί στένωση των αρτηριών, συνήθως λόγω αθηροσκλήρυνσης, τότε περιορίζεται σημαντικά η κυκλοφορία του αίματος στο πόδι. Αυτό προκαλεί ως συνέπεια τη μείωση παροχής οξυγόνου και θρεπτικών ουσιών από τους ιστούς του ποδιού. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, προκαλείται νέκρωση του ιστού και αναπτύσσονται έλκη, διότι το δέρμα γίνεται επιρρεπές σε σχισίματα, ενώ περιορίζεται η δυνατότητα επούλωσης.

Νευροπαθητικά ή Νευροτροφικά έλκη

Οι ασθενείς με Διαβήτη παρουσιάζουν έλκη κατά τη διάρκεια της ζωής τους σε ποσοστό 15%. Αυτά είναι γνωστά ως νευροπαθητικά έλκη και συναντώνται συνήθως στο πέλμα και τα δάχτυλα. Ο σακχαρώδης διαβήτης μπορεί να προκαλέσει φθορά των νεύρων, με αποτέλεσμα να μη μπορεί να γίνει έγκαιρα αντιληπτός από τα άτομα ένας μικροτραυματισμός στα πόδια, ενώ ταυτόχρονα αυξάνει την πιθανότητα αθηροσκλήρυνσης. Επίσης, το κάπνισμα, η κακή διατροφή, η ελλιπής φροντίδα των ποδιών ή μια εσφαλμένη φαρμακευτική αγωγή μπορεί να επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο τα διαβητικά έλκη.

Έλκη εκ κατακλίσεως ή Έλκη πίεσης

Μία άλλη ειδική κατηγορία άτονων ελκών αποτελούν τα λεγόμενα έλκη πίεσης ή έλκη εκ κατακλίσεως, που οφείλονται σε μακροχρόνια πίεση ενός κάποιου συγκεκριμένου σημείου του σώματος. (π.χ. πτέρνα, αχίλλειος τένοντας, κοκκυγική περιοχή). Επηρεάζουν συνήθως τα άτομα που παρουσιάζουν κινητικές δυσκολίες ή παραμένουν κατάκοιτα, χωρίς να εμφανίζουν υποχρεωτικά αγγειακή πάθηση ή διαβητική νευροπάθεια.

Διάγνωση της αιτίας του Έλκους

Μπορεί να διενεργηθεί υπερηχογράφημα triplex αγγείων για τους ασθενείς με φλεβικά ή αρτηριακά έλκη, ενώ για τα αρτηριακά έλκη είναι πολύ πιθανό το ενδεχόμενο να χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις, όπως αξονική αγγειογραφία ή ψηφιακή αγγειογραφία. Το λεπτομερές ιατρικό ιστορικό, επίσης, παρέχει λεπτομερείς πληροφορίες και συμβάλλει στη σωστή διάγνωση.

Τρόποι Θεραπείας

Όσο πιο νωρίς αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, τόσο ευκολότερα επιτυγχάνεται κάθε είδους θεραπεία. Μερικές φορές, μπορεί να χρειαστεί αντιβιοτική αγωγή στη θεραπεία των ελκών, ειδικά αν υπάρχουν σημεία λοίμωξης στο περιβάλλον δέρμα και ιστούς.

Η θεραπεία του φλεβικού έλκους στοχεύει στη μείωση της υψηλής πίεσης στις φλέβες των ποδιών και στην εξάλειψη του έλκους. Τα φλεβικά έλκη μπορούν να αντιμετωπιστούν με τη βοήθεια της συμπίεσης των κάτω άκρων και της φροντίδας των πληγών. Επιπλέον, η ανύψωση των ποδιών το βράδυ και η μείωση του βάρους μπορούν να περιορίσουν τα δυσάρεστα συμπτώματα των φλεβικών ανωμαλιών, ενώ μία διαβαθμισμένη πιεστική περίδεση αποτελεί βασική θεραπευτική μέθοδο των φλεβικών ελκών.

Στα αρτηριακά έλκη, αυτό που αποτελεί βασική μέριμνα έγκειται στην αύξηση της ροής αίματος προς το πόδι. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί μέσω της εγχείρησης της αρτηριακής παράκαμψης [bypass] και της τοποθέτησης μοσχεύματος ή με αγγειοπλαστική με μπαλόνι. Αν η κυκλοφορία του αίματος είναι καλή, μπορεί να πραγματοποιηθεί επιτυχής καθαρισμός του έλκους του ποδιού με μια διαδικασία που αποκαλείται απόξεση. Πρόκειται για ένα χειρουργικό καθαρισμό κατά τον οποίο αποκόπτεται ο παθολογικός ιστός και αφαιρείται οποιαδήποτε σκληρή επιδερμίδα. Κατόπιν, εφαρμόζεται ένας επίδεσμος. Χρειάζονται τακτικές επισκέψεις στο γιατρό, προκειμένου να εξεταστεί και να καθαριστεί η περιοχή.

Επίσης, αρκετές φορές, ενδείκνυνται οι ανασυνδυασμένοι αυξητικοί παράγοντες, όπως ο ανασυνδυασμένος ανθρώπινος αιμοπεταλιακός αυξητικός παράγοντας (rh-PDGF) και τα ισοδύναμα υποκατάστατα του δέρματος, καθώς και η διά του στόματος πεντοξιφυλλίνη.

Η σύγχρονη Ιατρική προσέγγιση, η οποία ερευνά τις πραγματικές αιτίες που προκαλούν τα Έλκη Ποδιών, εστιάζει στη βελτίωση της υγείας και στην αύξηση της ποιότητας ζωής των ασθενών. Χρησιμοποιεί τις πιο σύγχρονες θεραπείες και πρωτόκολλα και διαφοροποιείται ως προς την προσέγγιση στα εξής:

Διάγνωση

Ο ασθενής συμπληρώνει  ένα ιατρικό ιστορικό, το οποίο εξετάζει το σύνολο των παραγόντων που ενοχοποιούνται ο καθένας ξεχωριστά ή σε συνδυασμό μεταξύ τους για την εμφάνιση του Έλκους Ποδιών. Επιπλέον, πραγματοποιούνται εξειδικευμένες μοριακές εξετάσεις, με τη βοήθεια των οποίων ανευρίσκονται τα αίτια που προκαλούν τα Έλκη Ποδιών, σε επίπεδο κυττάρου.

Θεραπευτική Αντιμετώπιση

Βάσει των ευρημάτων, διαμορφώνονται αποκλειστικά εξατομικευμένα ιατρικά πρωτόκολλα που αντιμετωπίζουν και εξαλείφουν τα αίτια που προκαλούν τη νόσο. Η αντιμετώπιση, δηλαδή, είναι αιτιολογική και όχι συμπτωματική. Οι ιατρικές αγωγές που χορηγούνται είναι εξατομικευμένες κι ο ασθενής τις προμηθεύεται από επιλεγμένα φαρμακεία.

Παρακολούθηση

Η πορεία της νόσου  εξετάζεται σε μηνιαία βάση και οι αγωγές παραμετροποιούνται με γνώμονα το σύνολο των συμπτωμάτων και άλλων βιοχημικών δεικτών. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, βελτιστοποιείται ο χρόνος θεραπείας και επιτυγχάνεται το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα.

Καταλυτικό ρόλο στην αιτιολογική αυτή προσέγγιση και αντιμετώπιση του Έλκους Ποδιών παίζει η συμμόρφωση του ασθενούς στη θεραπευτική αγωγή. Χρειάζεται πειθαρχία και αυστηρή τήρηση του εκάστοτε εξατομικευμένου ιατρικού πρωτοκόλλου, καθώς και του συνόλου των οδηγιών που θα λαμβάνει από την Ιατρική Ομάδα.