Άνοιες

Άνοιες – Τι είναι

Οι άνοιες θεωρούνται καταστάσεις όπου το άτομο εμφανίζει από απλή πτώση της νοητικής ικανότητας έως και αρκετά σοβαρή απώλεια, σε σημείο που να υποβαθμιστεί η ποιότητα ζωής του. Η απώλεια μνήμης αποτελούν ένα παράδειγμα. Οι άνοιες, στην ουσία, ξεκινούν βαθμιαία και μπορεί να εξελιχθούν σε σοβαρά στάδια, με την πάροδο του χρόνου.

Από τη στιγμή που αρχίζουν να παρουσιάζονται τα πρώιμα συμπτώματα της άνοιας έως τα τελικά στάδια, μεσολαβούν κατά μέσο όρο 12 έτη. Τα στάδια με τα οποία εξελίσσεται η άνοια είναι τρία. Αυτά είναι το ήπιο, το μεσαίο και το τελικό στάδιο άνοιας, όπου το άτομο εξαρτάται απόλυτα από τους άλλους, βρίσκεται σε μία συνεχή κατάσταση αδράνειας και αδυνατεί να  επικοινωνήσει με το περιβάλλον του.

Χρειάζεται να επισημανθεί ότι οι άνοιες εσφαλμένα πολλές φορές ταυτίζονται με τη Νόσο Alzheimer. Παρά ταύτα, εμφανίζουν αρκετές διαφορές. Οι άνοιες δεν αφορούν συγκεκριμένες ασθένειες. Είναι μία ομάδα συμπτωμάτων που σχετίζονται με μείωση της μνήμης ή άλλες δεξιότητες σκέψης αρκετά σοβαρές για να μειώσουν την ικανότητα ενός ατόμου να εκτελεί καθημερινές δραστηριότητες. Η νόσος του Αλτσχάιμερ αντιπροσωπεύει το 60-80% των περιπτώσεων.

Η αγγειακή άνοια, η οποία εμφανίζεται μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, αποτελεί το δεύτερο συνηθέστερο τύπο άνοιας. Υπάρχουν ωστόσο και πολλές άλλες καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα άνοιας, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων που είναι αναστρέψιμων, όπως τα προβλήματα του θυρεοειδούς και οι ανεπάρκειες των βιταμινών. Επίσης, υπάρχουν κι άλλες μορφές άνοιας για τις οποίες ευθύνονται σπανιότερα αίτια. Αυτές περιλαμβάνουν τη νόσο με σωμάτια Lewy, την άνοια της νόσου Parkinson, τις μετωποκροταφικές άνοιες, κ.ά.

Οι διάφορες μορφές άνοιας συχνά χαρακτηρίζονται γενικά και σαφώς εσφαλμένα ως «γεροντική» ή «γεροντική άνοια», η οποία αντικατοπτρίζει την πρώην διαδεδομένη αλλά εσφαλμένη πεποίθηση ότι η σοβαρή πνευματική παρακμή είναι ένα φυσιολογικό μέρος της προχωρημένης ηλικίας και της γήρανσης.

 

Διάγνωση πραγματικών Αιτιών & Θεραπεία Ανοιών

• Σταδιακή αποκατάσταση Κυτταρικής Λειτουργίας 
• Εξατομικευμένες θεραπευτικές αγωγές, χωρίς χημικά κατάλοιπα και έκδοχα
• Άρση των υποκείμενων Αιτιών
• Θεραπείες που δρουν μεμονωμένα ή σε συνδυασμό με οποιαδήποτε άλλη φαρμακευτική αγωγή
• Υιοθετώντας ένα πλάνο Μοριακής/Θεραπευτικής Διατροφής

 

Τι λένε οι έρευνες

Η επιδημιολογία των ανοιών αποκαλύπτει πράγματι ότι οι συγκεκριμένες νόσοι έχουν φτάσει σε επιδημικές διαστάσεις και προκαλούν σοβαρό πρόβλημα της δημόσιας υγείας. Εμφανίζονται περίπου στο 6% των ατόμων άνω των 65 ετών και είναι ισχυρά εξαρτώμενες από την ηλικία. Τόσο η Νόσος Alzheimer όσο και οι άλλες μορφές άνοιας συνεπάγονται αυξημένη υγειονομική δαπάνη ως αποτέλεσμα των αυξημένων αναγκών για θεραπευτική αγωγή και φροντίδα των ασθενών σε κατάλληλα ιδρύματα, όπου υπάρχουν αρμόδιοι φροντιστές ατόμων για τις συγκεκριμένες παθήσεις και κλινικές για άτομα με άνοια.

Στην ηλικιακή ομάδα 65-69 ετών, υπάρχουν περισσότερες από δύο νέες περιπτώσεις ανά 1000 άτομα, κάθε χρόνο. Αυτός ο αριθμός αυξάνεται σχεδόν εκθετικά με την αύξηση της ηλικίας, μέχρι που πάνω από την ηλικία των 90 ετών, από τα 1000 άτομα, 70 νέα κρούσματα άνοιας αναμένονται κάθε χρόνο, καθώς η άνοια σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με την επιμήκυνση του προσδόκιμου ζωής, η οποία έχει οδηγήσει στην αύξηση των περιπτώσεων άνοιας.

 

Απώλεια μνήμης και άλλα συμπτώματα άνοιας

Τα συμπτώματα των ανοιών μπορεί να ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό. Εντούτοις, τουλάχιστον δύο από τις ακόλουθες βασικές πνευματικές λειτουργίες πρέπει να εξασθενίσουν σημαντικά, για να θεωρηθούν τα άτομα ότι νοσούν. Αυτά μπορεί να είναι η μνήμη, η επικοινωνία και η γλώσσα, η δυνατότητα εστίασης και προσοχής, η κριτική ικανότητα και η οπτική αντίληψη.

Επιπλέον, όλοι οι ασθενείς με άνοια παρουσιάζουν διαταραχές στη συμπεριφορά και στην ψυχολογία τους, κατά κύριο λόγο στα πιο προχωρημένα στάδια της νόσου. Αυτού του είδους οι διαταραχές παρουσιάζονται με περιόδους εξάρσεων και υφέσεων και εμφανίζουν αυξημένα ποσοστά υποτροπών. Στα συμπτώματα αυτά συμπεριλαμβάνεται η επιθετικότητα, η κατάθλιψη, οι παραισθήσεις, η αυξημένη κινητική δραστηριότητα, οι διαταραχές στον ύπνο (υπνηλία ή αϋπνία) και οι εμμονικές συμπεριφορές.

Τα συμπτώματα αυτά προκαλούν περαιτέρω επιβάρυνση στους φροντιστές, υποβαθμίζουν την ποιότητα ζωής των ασθενών και των οικογενειών τους, ενώ φέρουν ως επακόλουθο την αυξανόμενη εγκατάσταση των πασχόντων σε ιδρύματα, γεγονός που επιτείνει την αύξηση του (αυτή η φράση ας αφαιρεθεί).

 

Αιτίες των ανοιών

Οι άνοιες προκαλούνται από βλάβες στα εγκεφαλικά κύτταρα. Αυτές οι βλάβες παρεμποδίζουν την ικανότητα των κυττάρων του εγκεφάλου να επικοινωνούν μεταξύ τους. Όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα δεν μπορούν να επικοινωνούν κανονικά, η σκέψη, η συμπεριφορά και τα συναισθήματα ενδέχεται να επηρεαστούν. Η κύρια διαφορά μεταξύ της απώλειας μνήμης που σχετίζεται με την ηλικία και των ανοιών είναι ότι η απώλεια μνήμης έχει μικρή επίδραση στην καθημερινή απόδοση και ικανότητες, ενώ οι άνοιες, από την άλλη πλευρά, χαρακτηρίζονται από μία επίμονη, νευροεκφυλιστική διαδικασία που πλήττει δύο ή περισσότερες πνευματικές ικανότητες όπως η μνήμη, η γλώσσα, η κρίση και η αφηρημένη σκέψη. Ορισμένες αιτίες των ανοιών ή των συμπτωμάτων που ομοιάζουν με άνοια μπορεί να αντιστραφούν με θεραπεία. Αυτές περιλαμβάνουν:

• Λοιμώξεις και διαταραχές του ανοσοποιητικού συστήματος.
• Μεταβολικά προβλήματα και ενδοκρινικές ανωμαλίες.
• Διατροφικές ανεπάρκειες.
• Παρενέργειες φαρμάκων.
• Υποδόρια αιματώματα.
• Δηλητηρίαση σε βαρέα μέταλλα, όπως ο μόλυβδος

 

Τύποι ανοιών

Διαφορετικοί τύποι άνοιας σχετίζονται με συγκεκριμένους τύπους βλάβης εγκεφαλικών κυττάρων σε συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου. Για παράδειγμα, στη νόσο Alzheimer, υψηλά επίπεδα ορισμένων πρωτεϊνών μέσα και έξω από τα εγκεφαλικά κύτταρα καθιστούν δύσκολο για τα εγκεφαλικά κύτταρα να παραμείνουν υγιή και να επικοινωνούν μεταξύ τους. Η περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται ιππόκαμπος αποτελεί το κέντρο της μάθησης και της μνήμης στον εγκέφαλο και τα εγκεφαλικά κύτταρα στην περιοχή αυτή είναι συχνά τα πρώτα που έχουν υποστεί βλάβη. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η απώλεια μνήμης είναι συχνά ένα από τα πρώτα συμπτώματα της νόσου του Αλτσχάιμερ.

Παρ’όλο που οι περισσότερες αλλαγές στον εγκέφαλο που προκαλούν άνοια είναι μόνιμες και επιδεινώνονται με την πάροδο του χρόνου, τα προβλήματα σκέψης και μνήμης που προκαλούνται από κατάθλιψη, παρενέργειες φαρμάκων, υπερβολική χρήση αλκοόλ, προβλήματα του θυρεοειδούς, ανεπάρκεια βιταμινών μπορούν να βελτιωθούν όταν αντιμετωπίζεται η ακριβής αιτία.

Έναν ακόμη τύπο άνοιας αποτελεί η άνοια πρώιμης έναρξης. Πρόκειται για μία μορφή άνοιας που μπορεί να προσβάλλει και άτομα ηλικίας από 40 ετών και άνω και συνεπάγεται σημαντικές κοινωνικές και οικονομικές επιπτώσεις για τις οικογένειες των ασθενών, διότι, όταν εκδηλώνονται τα αρχικά συμπτώματα, οι πάσχοντες βρίσκονται ακόμη σε παραγωγική ηλικία, με οικογένεια, παιδιά και διάφορες υποχρεώσεις.

 

Πώς αντιμετωπίζεται ως τώρα;

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται μέχρι σήμερα βοηθούν το σύστημα μνήμης του εγκεφάλου βελτιώνοντας τη λειτουργία του. Αυτά αποτελούνται από 2 κατηγορίες:
α) τους αναστολείς ακετυλ-χοληνεστεράσης (δονεπεζίλη, ριβαστιγμίνη, γαλανταμίνη) και
β) αναστολείς των υποδοχέων NMDA (η μεμαντίνη)
Οι ουσίες αυτές βελτιώνουν στα 2/3 των ασθενών τις νοητικές λειτουργίες μέχρι 12 μήνες. Βελτιώνουν επίσης τα ψυχιατρικά συμπτώματα και τις διαταραχές συμπεριφοράς καθώς και τη λειτουργικότητα του ατόμου.
Χρησιμοποιούνται, επιπλέον, φάρμακα που βελτιώνουν άλλα συμπτώματα (πχ αντικαταθλιπτικά εάν υπάρχει κατάθλιψη, κατασταλτικά σε ανησυχία κά) ή γίνεται η ανάλογη αντιμετώπιση, όπως διόρθωση σε διαταραχές νατρίου, ασβεστίου, χορήγηση θυροξίνης στον υποθυρεοειδισμό και νευροχειρουργική επέμβαση για τον όγκο εγκεφάλου, τον υδροκέφαλο ή το χρόνιο υποσκληρίδιο αιμάτωμα

 

Γενετική προδιάθεση των Ανοιών

Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου για τις άνοιες, όπως η ηλικία και η γενετική, δεν μπορούν να αλλάξουν. Ωστόσο, οι ερευνητές συνεχίζουν να διερευνούν την επίδραση άλλων παραγόντων κινδύνου στην υγεία του εγκεφάλου και την πρόληψη των ανοιών. Ορισμένες από τις πιο δραστήριες περιοχές έρευνας για τη μείωση και την πρόληψη του κινδύνου περιλαμβάνουν τους καρδιαγγειακούς παράγοντες, τη φυσική κατάσταση και τη διατροφή.

Δεν είναι μόνο ένα γονίδιο, αλλά η αλληλεπίδραση μεταξύ πολλών γονιδίων και του περιβάλλοντος που θέτει κάποιον σε κίνδυνο για χρόνιες ασθένειες, όπως οι άνοιες. Και γνωρίζουμε ότι πολλά πράγματα επηρεάζουν τη λειτουργία των γονιδίων όπως η διατροφή, οι βιταμίνες και τα μέταλλα, οι τοξίνες, τα αλλεργιογόνα, το στρες, η έλλειψη ύπνου και άσκησης και πολλά άλλα. Μία πλήρης γονιδιακή χαρτογράφηση είναι ικανή να προσδιορίσει τα υπεύθυνα γονίδια εμφάνισης της νόσου .Η έγκαιρη διάγνωση μπορεί να θεραπεύσει αναστρέψιμες αιτίες απώλειας της μνήμης, να ελαττώσει την πτώση των ανοιών ή να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής ατόμων με νόσο του Alzheimer ή άλλων μορφών άνοιας.

 

Η σημασία της πρόληψης των ανοιών μέσω της έγκαιρης διάγνωσης

Η άνοια αποτελεί μία μη αναστρέψιμη κατάσταση που αναπόφευκτα επιφέρει πλήρη αναπηρία και οδηγεί στο θάνατο. Παρ’ όλα αυτά, το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί από την αρχική διάγνωση έως το θάνατο ενδέχεται να διαφέρει από ασθενή σε ασθενή από 1 έως 20 έτη. Γι΄ αυτό το λόγο, η έγκαιρη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας, καθώς μπορεί να θεραπεύσει αναστρέψιμες αιτίες απώλειας της μνήμης, να ελαττώσει την εξέλιξη των ανοιών ή να βελτιώσει την ποιότητα της ζωής ατόμων με νόσο του Alzheimer ή άλλων μορφών άνοιας.

 

Η νέα Ιατρική πραγματικότητα στη Θεραπεία των Ανοιών

Ο κυριότερος στόχος των αρμόδιων ιατρών που εξειδικεύονται στη διαχείριση των περιστατικών άνοιας έγκειται στην ενίσχυση της ποιότητας ζωής των ασθενών και στην προαγωγή της υγείας τους σε κυτταρικό επίπεδο. Το καλό είναι ότι, πλέον, υπάρχουν Εξειδικευμένες διαγνωστικές εξετάσεις και αποτελεσματικές μέθοδοι που συμβάλλουν στην έγκαιρη και ακριβή διάγνωση των διαταραχών μνήμης και ανιχνεύουν τα πραγματικά αίτια που οδήγησαν σε βιοχημική εκτροπή τον οργανισμό και συνέτειναν στην εμφάνιση των ανοιών.

Η επαναφορά της σωστής λειτουργίας του θυρεοειδούς, η θεραπεία από την τοξικότητα στον υδράργυρο, η αντιμετώπιση των χρόνιων φλεγμονών και ανεπαρκειών στις βιταμίνες B6 και D, φολικό οξύ, συνένζυμο Q10 και ωμέγα-3 λιπαρά οξέα, η φυσική ορμονική επαναφορά και προπάντων η σωστή γενετική καθοδήγηση αποτελούν μεθόδους που βοηθούν κατά πολύ στην ενίσχυση της γνωστικής λειτουργίας και στην πρόληψη των ανοιών.

Οι άνοιες στη σύγχρονη Ιατρική πραγματικότητα μπορούν να αντιστραφούν με την παρακολούθηση όλων των παραγόντων που επηρεάζουν λειτουργία του εγκεφάλου και με την τήρηση όλων των προϋποθέσεων του οργανισμού, ούτως ώστε να λειτουργεί σε ισορροπία και να χαρακτηρίζεται από πληρότητα θρεπτικών συστατικών.

 

Dr. Νικολέτα Κοΐνη, M.D.

Ιατρός Λειτουργικής, Προληπτικής, Αντιγηραντικής και Αναγεννητικής Ιατρικής

Diplomate and Board Certified in Anti-aging, Preventive, Functional and Regenerative Medicine from A4M (American Academy in Antiaging Medicine).

Διαβάστε επίσης:

---

Νευρομυϊκές Διαταραχές

 

Πηγές:

---

• Stroombergen, M.C., and R.H. Warring. (1999). Determination of glutathione S-transferase me and theta polymorphisms in neurological disease. Human and Experimental Toxicology. 18 (3):141-145.
• Sierpina VS1, Sierpina M, Loera JA, Grumbles L. South Med J. 2005 Jun;98(6):636-45. Complementary and integrative approaches to dementia.
• Kat Toups Title: Dementia Demystified: A Functional Medicine Approach to Reversing Cognitive Decline and Dementia. Bay Area Wellness – Functional Medicine Psychiatry and Dementia, USA Aging (Albany NY). 2014 Sep;6(9):707-17.
• Matthews, K. A., Xu, W., Gaglioti, A. H., Holt, J. B., Croft, J. B., Mack, D., & McGuire, L. C. (2018). Racial and ethnic estimates of Alzheimer’s disease and related dementias in the United States (2015–2060) in adults aged≥ 65 years. Alzheimer’s & Dementia. https://doi.org/10.1016/j.jalz.2018.06.3063External
• Heron M. Deaths: leading causes for 2010. National vital statistics reports; vol. 62, no 6. Hyattsville, MD: National Center for Health Statistics. 2013.
• James BD. Leurgans SE, Hebert LE, et al. Contribution of Alzheimer disease to mortality in the United States. Neurology. 2014;82:1-6.
• Nelson AR, Sweeney MD, Sagare AP, Zlokovic BV. Neurovascular dysfunction and neurodegeneration in dementia and Alzheimer’s disease. Biochim Biophys Acta. 2016 May;1862(5):887-900. doi: 10.1016/j.bbadis.2015.12.016.
• Giannopoulos PF, Praticò, D. Alzheimer’s Disease. In: Martin CR, Preedy VR eds., Diet and Nutrition in Dementia and Cognitive Decline. London: Elsevier; 2015: p.38-46.
• Bredesen, D. (2017, December). Clinical Case Studies with Subtypes. Presented at the Institute for Functional Medicine Reversing Cognitive Decline Advanced Clinical Training, Miami, Florida.