Τσιμπήματα Εντόμων

Δήγματα από έντομα

Τους θερινούς κυρίως μήνες παρατηρείται αξιοσημείωτη αύξηση των επισκέψεων σε δερματολογικά ιατρεία, λόγω του έντονου κνησμού και του βλατιτώδους εξανθήματος που εντοπίζονται στο ανθρώπινο δέρμα. Τα δήγματα διαφόρων εντόμων επιφέρουν αυτές τις καταστάσεις. Ως «δήγματα εντόμων» χαρακτηρίζονται τόσο τα τσιμπήματα όσο και τα κεντρίσματα από αυτά.

Τρόποι εκδήλωσης του δήγματος από τα έντομα

Το πιο βασικό σύμπτωμα που προκαλείται από το τσίμπημα ενός εντόμου είναι ο κνησμός, ο οποίος αρκετές φορές προκαλεί δευτεροπαθή λοίμωξη της διαβρωμένης επιδερμίδας από στρεπτόκοκκο της ομάδας Α ή από χρυσίζοντα σταφυλόκοκκο, με επακόλουθο την ανάπτυξη μολυσματικού εκθύματος.

Όταν διενεργείται κλινική εξέταση, συνήθως εντοπίζονται πάνω στο μολυσμένο από το τσίμπημα σημείο ερυθρές βλατίδες. Στην κορυφή αυτών παρατηρείται πολλές φορές φυσαλίδα. Όταν εξαλειφθούν αυτές οι παραμορφώσεις, αφήνουν συχνά υπομελάχρωση ή υπερμελάχρωση.

Αλλεργικές και αναφυλακτικές αντιδράσεις

Πολλά δήγματα εντόμων, ωστόσο, προμηνύουν δυσάρεστες καταστάσεις, καθώς σε ορισμένες περιπτώσεις προκαλούνται δερματικές αντιδράσεις, οι οποίες μπορεί να είναι φλεγμονώδεις ή αλλεργικές. Εκδηλώνεται στα σημεία των δηγμάτων ένα έντονα κνησμώδες εξάνθημα, έπειτα από διάστημα ωρών ακόμα και ημερών, αφότου γίνει το τσίμπημα. Μπορεί να αναπτυχθούν κνιδωτικές βλατίδες ή/και φουσκάλες, οι οποίες επιμένουν για αρκετό χρονικό διάστημα. Παράλληλα, αυξάνεται η πιθανότητα μετάδοσης πολλών παρασιτικών λοιμώξεων από τα δήγματα εντόμων.

Σε κάποια άτομα, επίσης, που είναι ευάλωτα στα τσιμπήματα των αρθρόποδων, μπορεί να εκδηλωθεί μία γενικευμένη αντίδραση, η οποία είναι γνωστή ως αναφυλαξία. Μια κατάσταση που χρήζει πρώτων βοηθειών, προκαλεί διάχυτη ερυθρότητα και οίδημα στο δέρμα του ανθρώπου, ενώ δεν αποκλείεται να προκληθεί λαρυγγικό οίδημα, ακόμα και σπασμός των βρόγχων. Υπάρχουν και περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να επέλθει ακόμη και θάνατος, έπειτα από αναφυλακτικό σοκ.

Δηλητηριώδη και μη δηλητηριώδη έντομα

Τα περισσότερα δήγματα εντόμων, όπως από αυτά που προκαλούνται από τα κουνούπια, τα ακάρεα ή τους ψύλλους, είναι αρκετά κοινά και σπάνια προξενούν σοβαρά προβλήματα στον ανθρώπινο οργανισμό. Το μοναδικό σύμπτωμα που παρατηρείται σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η φαγούρα. Άλλα τσιμπήματα εντόμων, όπως αυτά που προέρχονται από τις σφήκες και τις μέλισσες, μπορεί να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση σε ορισμένα ευαίσθητα άτομα.

Υπάρχουν, όμως, και περιπτώσεις κατά τις οποίες τα τσιμπήματα εντόμων είναι δηλητηριώδη, με αποτέλεσμα να προκαλούνται επικίνδυνες καταστάσεις, οι οποίες χρήζουν άμεσης ιατρικής βοήθειας.

Μη δηλητηριώδη έντομα θεωρούνται οι σκνίπες, τα κουνούπια, οι αλογόμυγες, οι ψύλλοι, οι ψείρες, οι κοριοί κ.ά, ενώ στα δηλητηριώδη συγκαταλέγονται οι μέλισσες, οι σφήκες, οι αράχνες, οι σκορπιοί και πολλά ακόμα υμενόπτερα.

Υπάρχει ειδοποιός διαφορά μεταξύ των δηλητηριωδών και μη δηλητηριωδών εντόμων, διότι τα μεν κεντρίζουν, τα δε απλώς τσιμπούν. Το έντομο με κεντρί προσβάλλει τον άνθρωπο και τα θηλαστικά στα πλαίσια αμυντικής αντίδρασης. Απελευθερώνεται, δηλαδή, δηλητήριο από το κεντρί στο σώμα του εχθρού με σκοπό την απομάκρυνση του, ενώ κατά το τσίμπημα των μη δηλητηριωδών εντόμων απελευθερώνεται τοπικά σάλιο, στο οποίο εμπεριέχεται αντιπηκτική ουσία και αυτά τσιμπούν, προκειμένου να  τραφούν και κατ’ επέκταση να επιβιώσουν από το αίμα του ανθρώπου.

Υπάρχουν 5-9 τάξεις αρθροπόδων που προκαλούν με τα δήγματα τους τοπικές και συστηματικές αντιδράσεις κι είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ποια είναι αυτά και τι συμπτώματα προκαλεί το δήγμα του καθενός, με στόχο την έγκαιρη προφύλαξη μας.

Δήγματα κουνουπιών

Τα κουνούπια απαντώνται σε εξωτερικούς χώρους τους θερμούς μήνες του χρόνου και μπορούν να εισέλθουν με ευκολία στα σπίτια μας και τσιμπούν παντού και πάντα. Αναπαράγονται συνήθως κοντά σε λιμνάζοντα ύδατα, όπως είναι τα ρέματα, οι σχάρες απορροής υδάτων και τα φρεάτια και συνήθως τσιμπούν σε σημεία του σώματος που είναι εκτεθειμένα και ακάλυπτα, καθιστώντας ευκολότερη τη μεταφορά τους στα αιμοφόρα αγγεία. Μπορεί, ωστόσο, το δήγμα τους να εντοπιστεί πάνω σε δέρμα που καλύπτεται από ελαφρύ ύφασμα.

Όταν τα κουνούπια τσιμπούν, εγχέουν το σάλιο τους στην πληγή, το οποίο περιέχει αντιπηκτικές ουσίες, με επακόλουθο τη λέπτυνση του αίματος. Με αυτόν τον τρόπο, τα δήγματα των κουνουπιών εμφανίζονται ως ροζ ανάγλυφα σημάδια στο δέρμα, σαν μικρές διογκωμένες κηλίδες που συνοδεύονται από έντονο κνησμό.

Δήγματα από υμίπτερα(κοριοί)

Όταν οι κοριοί τσιμπούν, εισχωρεί στο ανθρώπινο δέρμα, μέσω των στοματικών μορίων τους, μία δόση σάλιου στην οποία εμπεριέχεται μία πρωτεΐνη. Αυτή η πρωτεΐνη οδηγεί στην ανάπτυξη ερυθρότητας στο σημείο όπου έγινε το τσίμπημα και προκαλείται βλατιδώδης κνίδωση, με χαρακτηριστική γραμμοειδή διάταξη.

Εμφανίζεται μία τομή στο δέρμα από το τσίμπημα των κοριών, η οποία σε συνδυασμό με το σάλιο τους μπορεί να προκαλέσει την ανάπτυξη ήπιας ή σοβαρής αλλεργικής αντίδρασης σε μερικούς ανθρώπους. Η αλλεργική αυτή αντίδραση ενδέχεται να εκδηλωθεί μεταξύ 24 ωρών και 3 ημερών αργότερα. Η κατάσταση αυτή μπορεί να προκαλέσει κόκκινα σημάδια στο δέρμα, τα οποία συνοδεύονται από επίπονο κνησμό, ενώ υπάρχει η πιθανότητα πρόκλησης ήπιας φλεγμονής για αρκετές μέρες.

Οι κοριοί αδυνατούν να τσιμπήσουν σε σημεία του σώματος που καλύπτονται από ρούχα. Το δήγμα των κοριών εντοπίζεται σε περιοχές του σώματος που είναι εκτεθειμένες και συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του κοριού αποτελεί το γεγονός ότι αυτός θα πραγματοποιήσει μία σειρά από δήγματα που πολλές φορές βρίσκονται σε μία νοητή γραμμή με αποστάσεις 1-3 cm και δε θα τσιμπήσει μόνο μία φορά.

Δήγματα από αράχνη

Σε κελάρια ή σε χώρους που αποθηκεύονται αντικείμενα, μπορούν να σημειωθούν τσιμπήματα από αράχνες, χωρίς όμως να προκαλούν σοβαρές συνέπειες. Οι περισσότερες αράχνες δεν είναι δηλητηριώδεις και μπορεί να προκληθεί από το τσίμπημα τους μόνο οίδημα, ελαφρύς πόνος στην περιοχή ή ερυθρότητα στο δέρμα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, προκαλούνται κράμπες στην κοιλιά από το τσίμπημα αράχνης.

Όλες οι αράχνες διαθέτουν πολύ μικρή ποσότητα δηλητηρίου στα στοματικά τους μόρια, όμως οι αράχνες στην Ελλάδα έχουν μικρά στοματικά μόρια. Συνεπώς, δεν προκαλούν δυσάρεστες επιπτώσεις στον οργανισμό του ανθρώπου.

Δήγματα από τσιμπούρια

Τα τσιμπούρια είναι έντομα που συναντώνται κυρίως σε μέρη όπου υπάρχουν χόρτα, δένδρα ή λιβάδια και σε κήπους με γκαζόν. Σε περίπτωση, μάλιστα, που έχουμε κατοικίδιο (κυρίως γάτα και σκύλο), τότε αυτά καταλήγουν μέσα στο σπίτι μας, μέσω του κατοικίδιου.

Τα τσιμπούρια διαθέτουν στοματικά μόρια και με αυτόν τον τρόπο προσκολλώνται πάνω στο ανθρώπινο δέρμα ή στο ζώο που παρασιτούν και χρειάζεται να μείνουν προσκολλημένα για αρκετές μέρες πάνω στον ξενιστή τους, με σκοπό να προσλάβουν την απαραίτητη ποσότητα αίματος.

Προσκολλώνται κυρίως σε σημεία του σώματος όπου το δέρμα είναι μαλακό, όπως είναι οι μασχάλες, οι προσαγωγοί ανάμεσα στα γεννητικά όργανα, τα αυτιά και το τριχωτό της κεφαλής.

Μερικά τσιμπούρια εγκυμονούν μεγάλους κινδύνους, διότι διευκολύνουν τη μετάδοση ασθενειών. Μπορεί το άτομο να εμφανίσει πυρετό με στίγματα στο δέρμα από το τσίμπημα των τσιμπουριών ή να προσβληθεί από τη νόσο του Lyme.

Δήγματα ψύλλων

Οι ψύλλοι διακρίνονται σε πολλά και διαφορετικά είδη και κάθε είδος διαθέτει τον ξενιστή του. Υπάρχει, δηλαδή, ο ψύλλος του σκύλου, της γάτας, κλπ. Οι ψύλλοι έχουν την ιδιότητα να παραμένουν σε κατάσταση λήθαργου για περίπου 6 μήνες ή και 1 χρόνο, δίχως τροφή. Ωστόσο, όταν αντιληφθούν τη θερμότητα ενός θηλαστικού, προσκολλώνται στον ξενιστή και τσιμπάνε, προκειμένου να προσλάβουν την τροφή που χρειάζονται για την επιβίωση τους.

Τα συμπτώματα από τα δήγματα των ψύλλων μπορεί να εμφανιστούν μέσα σε λίγες ώρες και σε αυτά περιλαμβάνεται έντονος κνησμός, κνίδωση, οίδημα γύρω από το σημείο και εξάνθημα από κόκκινα σπυράκια, τα οποία δεν αποκλείεται μέχρι και να αιμορραγήσουν.

Τα τσιμπήματα των ψύλλων παρατηρούνται συχνότερα σε περιοχές του σώματος που είναι εκτεθειμένες, όπως είναι οι αστράγαλοι, οι μασχάλες, τα γόνατα, οι αγκώνες και η περιοχή γύρω από τη μέση.

Δήγματα υμενόπτερων (μέλισσες, σφήκες)

Το κεντρί των θηλυκών μελισσών και των σφηκών προκαλεί έντονο πόνο και μια αίσθηση καύσου, η οποία συνοδεύεται από τοπική ερυθηματώδη αντίδραση με οίδημα και κνίδωση. Εμφανίζεται πάνω στο ανθρώπινο δέρμα ένα κόκκινο σημάδι με λευκό περίγυρο και επέρχεται επίπονος κνησμός στο συγκεκριμένο σημείο.

Ορισμένα άτομα, είτε ενήλικες είτε παιδιά, παθαίνουν αναφυλαξία έπειτα από το τσίμπημα των μελισσών ή των σφηκών, μία κατάσταση που περιλαμβάνει συμπτώματα, όπως αγγειοοίδημα, δυσχέρεια στην αναπνοή, ζάλη, κράμπες, ναυτία, ακόμη και καρδιακή ανακοπή. Σε σοβαρές περιπτώσεις, εξαιτίας του οιδήματος του λάρυγγα προκαλείται αναπνευστική ανεπάρκεια και καταπληξία (αναφυλακτικό σοκ).

Δήγματα από ψείρες

Όταν παρασιτούν ψείρες στο ανθρώπινο δέρμα, αναπτύσσονται μικρές ερυθρές κηλίδες στους ώμους, το λαιμό και το κρανίο. Το κοινό σύμπτωμα που προκαλείται από τα δήγματα των ψειρών είναι η φαγούρα, η οποία, όταν εντείνεται, ενδέχεται να ερεθίσει το δέρμα και να ακολουθήσουν δευτερεύουσες προσβολές από βακτήρια, για την αντιμετώπιση των οποίων μπορεί να κριθεί επιτακτική η χορήγηση αντιβίωσης.  Ωστόσο, οι ψείρες δεν προξενούν περαιτέρω προβλήματα και δεν μεταδίδουν ασθένειες.

Εντοπίζονται πολλά είδη ψείρας. Εντούτοις, η ψείρα που παρουσιάζεται στο τριχωτό μέρος της κεφαλής αποτελεί το πιο συχνό είδος. Μεταδίδεται εύκολα μεταξύ των ατόμων σε χώρους όπου παρατηρείται μεγάλος αριθμός ανθρώπων σε περιορισμένο χώρο, όπως τα μέσα μαζικής μεταφοράς και τα σχολεία.

Δήγματα από ακάρεα

Τα ακάρεα είναι πολύ μικρά αρθρόποδα, τα οποία τρέφονται με έντονα. Τσιμπούν όμως κι άλλα ζώα, ακόμα και τον άνθρωπο. Συνήθως, δε μεταδίδονται ασθένειες από τα τσιμπήματα των ακάρεων, όμως προκαλείται έντονος ερεθισμός του δέρματος και φαγούρα.

Το πιο επικίνδυνο ακάρεο θεωρείται αυτό της ψώρας, το οποίο εισέρχεται κάτω από το ανθρώπινο δέρμα και αναπαράγεται μέσα από το σχηματισμό κόκκινων κηλίδων πάνω στο δέρμα. Μπορεί να μεταδοθεί με τη σωματική επαφή, με τα ρούχα ή τις πετσέτες.

Δήγματα από σκνίπες

Εκκρίνεται σάλιο πάνω στο δέρμα του ξενιστή από το τσίμπημα των σκνιπών, στο οποίο εμπεριέχονται αντιπηκτικές ουσίες του αίματος. Αυτές ενοχοποιούνται για την πρόκληση αλλεργικής αντίδρασης και εξανθημάτων στο δέρμα του ανθρώπου. Οι σκνίπες, μάλιστα, ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τη μετάδοση δύο εξαιρετικά επικίνδυνων ασθενειών για τους σκύλους, της Λεϊσμανίασης και του Καλ-Αζάρ.

Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί ραγδαία αύξηση του πληθυσμού των σκνιπών στο εσωτερικό των σπιτιών. Μέρη με αυξημένη υγρασία ή λιμνάζοντα ύδατα αποτελούν παραμέτρους που ευνοούν την ανάπτυξη των σκνιπών, όπως είναι τα πιατάκια με γλάστρες, τα φρεάτια, τα σιφώνια, καθώς και ορισμένα σκοτεινά σημεία σε τοίχους του σπιτιού με υγρασία.

Αιτίες τσιμπημάτων από έντομα

Ένας παράγοντας που προκαλεί τα δήγματα των εντόμων είναι η εξασφάλιση της  επιβίωσης τους. Τα έντομα τρέφονται με το αίμα μας για την επίτευξη της αναπαραγωγής τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι γυναίκες που διανύουν την περίοδο της εγκυμοσύνης αναπτύσσουν μεγαλύτερη από τη μέση θερμοκρασία σώματος, γεγονός που τις καθιστά αρκετά ελκυστικές για πολλά έντομα.

Επιπλέον, πολλές φορές, το τσίμπημα γίνεται στα πλαίσια αμυντικής δράσης. Μόλις τα έντομα αισθανθούν κάποια απειλή, αμύνονται μέσω των στοματικών τους μορίων ή με το κεντρί τους.

Πρόληψη από τα δήγματα εντόμων

Τα τσιμπήματα εντόμων σπανίως χρήζουν ιατρικής περίθαλψης. Χρειάζεται μονάχα καθαρισμός της πληγής με χρήση αντισηπτικού και η χρήση κομπρέσας με πάγο, σε περίπτωση πρηξίματος. Όταν, όμως, το άτομο υποστεί αλλεργικό σοκ, συνιστάται να απευθυνθεί άμεσα σε κάποιον ειδικό.

Η πρόληψη διαδραματίζει ζωτικό ρόλο, προκειμένου να περιοριστούν τέτοιου είδους δυσάρεστα περιστατικά. Η αποφυγή επαφής με αρθρόποδα, η εφαρμογή εντομοκτόνων και προληπτικών προστατευτικών μέτρων μπορούν να μειώσουν σημαντικά τις πιθανότητες τσιμπήματος από κάποιο έντομο. Επίσης, ενδείκνυται ο τακτικός ψεκασμός της οικίας.

Θεραπεία για τα δήγματα εντόμων

Ο κνησμός και το πρήξιμο που προκαλούνται από τα  τσιμπήματα των εντόμων μπορούν να ανακουφιστούν με αντιισταμινικές κρέμες, αλοιφές ή χάπια. Τα αντιισταμινικά χάπια χορηγούνται για μικρό χρονικό διάστημα, έως ότου μειωθούν τα δυσάρεστα συμπτώματα του τσιμπήματος.

Τα τοπικά κορτικοστεροειδή μπορούν να χορηγηθούν έπειτα από έντονες φλεγμονώδεις βλάβες και σε περιπτώσεις δευτεροπαθούς λοίμωξης από το τσίμπημα εντόμου, χορηγείται τοπικό αντιβιοτικό. Σε εξελιγμένο στάδιο, συστήνεται η λήψη του κατάλληλου αντιβιοτικού μέσω του στόματος.

Ωστόσο, ενδέχεται να προκληθούν δυσάρεστες παρενέργειες και αντενδείξεις από τη λήψη χαπιών, με αποτέλεσμα να επιβαρυνθεί περαιτέρω ο ανθρώπινος οργανισμός. Το δέρμα μας αντικατοπτρίζει τη συνολική κατάσταση ανθρώπινου οργανισμού μας, επομένως είναι ιδιαίτερα σημαντική η επίτευξη της καλής υγείας του δέρματος σε μόνιμη βάση κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από τη διαμόρφωση ενός εξατομικευμένου Ιατρικού πρωτοκόλλου θεραπείας.